Важные исследования религии и истории Езидов

Share

Tweet

Share

Share

Email

Comments

Wezоrк Eso/ Van salкn dewо зend kitкb li ser ola кzdоtyк hatine wesandinк bi giranо ji yalк ronekbоr-zanyarкn ji Yekоtiya Sovyкtк ya berк da.

Her yek ji wan lкkolоnкn bi nirxin ы zelalоke kifs dikin nava dоrok ы naveroka ola Kurda ya here kevnar: кzdоtiyк. Lк ji ber ez ne pisporк olк me bi gistо ы ya кzdоtyк bi tebyetо, min nikaribыye fikir ы raya xwe ser van lкkolоna eskere bikim ы weke pкwоst e wan binirxоnim. Bi cоanоna vо karо ez benda pisporкn ola кzdоtiyк dihкlim.

Lк, awa, van dewya kitкbek jо hate wesandinк, ku bi giranо li ser dоroka beseke Kurdкn кzdо ye di nava zemanekо kivs da. Ы ber ku ez bilо nivоskaryк pкsк xwe va dоrokzanim jо ы bi teybetо pisporekо dоroka Kurdistanк ya nы ы hemdem, ez nikarim himberо vк kitкb-lкkolоnк bкdeng bimоnim ы raya xwe derheqa wк da dоhar nekim. Ew kitкba hogirк minо qelemк, welatyк min, sayоrк kurdayо bi bi nav ы deng, pirozayоk ы lкkolоnvan Eskerк Boyоke, ku bi destк wesangeha DENGК КZDIYAN sala 2006, bi sernavк: КZDIYATО, MОRZIKК ZAZA, FERMANКN RES hatye wesandin.

Me got, ku kitкb bi giranо li ser dоroka зend кl ы esоrкn Kurdкn кzdо hatye nivоsandinк, ber ku besa wк ya yekemоn da, ku bi sernavк: KURTAYОK LI SER КZDIYAN Ы КZDОYATYК, ku di wкda hatiye bi cоkirinк, Eskerк Boyоk agahdaryкn bingehоn dide li ser ola кzdоtyк ы bi teybetо civaka Кzdiyan, ser hкrarxya tirкq, ruhanya Кzdiyan, mirоdкn wan, ziyaretgehкn wan.

Li ser binaxa оzbat-delоlкn nivоskо ы bi zar ku xudanк kitкbк cara yekemоn ji ber zarк pir evdкn Кzdо girtye, Eskerк Boyоk ser dоroka Кzdiyкn Xalta, komkujоya wane bi tirajоk, serhildan ы berxwedana Кzdiyan ji bona parastina ola xwe ya kevnar bi serokatya Mоrк kela Ridiwanк Mоrzikк Zaza radiweste. Lк ya here sereke Eskerк Boyоk kesayetya Mоrzikк Zaza зara yekemоn bi delоl-оzbatan zelal dike ы radixe li ber зevan. Vк pirsк ra girкdayо, ew зend zanyara ra dikeve nava gotebкjк, polemоkaк ы bi tebyetо kurdzanк bi nav ы deng, pirofкsor-doktor Celоlк Celоl ra, ku lкkolоneke hкja li ser wк кl ы esоra Кzdiyan, pкwendiyкn wк bi ermenyan ra bi cо anye ы daye зapkirinк. Her зiqas jо dоtinкn Eskerк Boyоk ы Celоlк Celоl ne weke hevin, lк di nava vк gotыbкjк da Eskerк Boyоk kыltыra sexsо ы ya zanyarya bilind dоhar dike ы ne ku bi tenк bi rкz ы hurmeteke mezin derheqa wо Kurdzanо da dinivоse, lк bi serda jо lкkolоna wо bi hкjatо ы bilind dinirxоne.

Beseke kitкba Eskerк Boyоk hatye bi cоanоnк li ser pкwendyкn Kurdкn кzdо bi dewleta Rыs ra ы bi tebyetо ser koзberya зend кl ы esоrкn wan ji welatк bav ы kalan berbi Оmpкratorya Rыsyayк ы bi tebyetо Piskavkazyayк. Ew pкsyкn wan Kurdкn кzdо bыn yкn ku ber zor ы zulma dagerkirкn Tirk zemanк herba Cihanо yк Yekemоn da banz dan ы li Ermenistanк ы Gurcistanк bi cо bыn, lк niha jо beseke wan, sed mixabin, ji wan welata jо зыne derva ы li Rыsya bк ser ы bin ы hetanо Awropayк ji ji hev bela bыne, ji ber vк yekк jо telоka asоmlasyona wan betir bыye.

Lкkolоna Eskerк Boyоk ji hinek lкkolоnкn dinк yкn ser dоn ы civaka Kurdкn кzdо, ser zor ы zulma rкjоmкn dagerkirкn Kurdistanк ы cihana musulmanyк ы nava wк da, sed mixabin, ya beseke rкvabirкn Kurdкn musulman himberо Кzdiyan bi wк yekк cuda dibe, ku Eskerк Boyоk, yк ku ronakbirekо ji Kurdкn кzdоye, nemaze ser vк zor ы zulma Kurdкn musulman bi зevкn kurdоtyк mкze dike, ber vк yekк jо tirajкdya Kurdкn кzdо wek ya temamya gelк Kurd dihesibоne. Eva helwesta here raste, eger em wк yekк bigrin ber hesкb, kь ne ku Kurdкn musulman weke besa gelк Kurd ya here giran zor ы zulm li кzdiyкn hindikaya gelк Kurd kirine, lк rкjоmкn dewletкn musulmanyк ы bi tebyetо ya Tirkya Osmanyк ы xulamokкn wan yкn Musulman, ku di nava wan da Kurdкn musulman jо hebыn. Ы ber vк yekк, sebebкn pevзыnкn navbera du besкn delк Kurd, em dikarin gorо logоka Eskere Boyоk van pevзыnan, ku bi navtкdan ы hкlandana rкjоmкn dagerkirкn Kurdistanк hatine bi cоanоnк, bi nav bikin weke yкn birakujyк. Eva ne ku bi tenк nirxandina wan bыyarкn tirajоk ya here raste, lк bi ser da jо ya here pкwоst e, ber ku gorо vк nкrоnк emк ne ku dijminaya Kurdкn кzdо himberо birayкn wan Kurdкn musulman tыj bikin, lк emк heyfa Kurdкn кzdо ы yкn musulman jо bona bi cоhatina van bыyaran bоnin. Ы gava ev helwest bal Kurdкn кzdо jо ы bal Kurdкn musulman jо зк bibe sebebк dutоretyк navbera van herdu besкn gelк me da ser bingeha olк wк ji navк rabe.

Ya here girоng di vк kitкbк da helwesta Eskerк Boyоk ya Kurdоtyк ye ы eger ev helwest bibe malк hemы Kurdan, wк gavк Kurdкn musulman wк ji bona zor ы zulma himberi kurdкn кzdо da bav-kalкn xwe bi sыc bikin, lк Kurdкn кzdо jо wк wek Kurd bibоnin, lк ne ku bк bingeh ы bi destк nezan ы menfeetзiyan ji nijadк xwe, ji xыn-qinкta xwe kurdоtyк birevin, ber ku hоmк tam ы temam ji bona зкbыna miletyк ser rыyekо, hemы atrкbыtкn зкbыna miletekо bi navк Kurd bк pasnavкn Musulman ы Кzdоtо hene: ziman, temamya зanda ruhо, ku ji berhemкn zargotinк yкn cыrкn cuda-cuda, hetanо stran, mыzоkayк ы reqasк pкk tкn.

Belк, di van hemы waran da, ji kоjana milet pкk tкn, tu ferq, cudatо navbera Kurdкn musulman ы кzdо da nоne. Belkо pкsyкn me yкn aqilbend ev yek girtine ber hesab, ku gava gotin hatye li ser besкn miletк me yкn cuda-cuda (musulman, кzdо, elewо, kakayо, zerdestо) wa gotine: SЫRК XОRETК FКZA SЫRК OLК DANE.

Van hemya hogirк minо hкja Eskerк Boyоk bas zane, lк ber ku dilк wо yк sayоrtyк-hunermendyк pir tenik e ew hindava bi cоhatina vк gotina pкsyкn me da hкvоbir dibe, gava vк kitкba xwe da dinivоse: „Pirsgirкka, ku vк pirtыkк da hatye lкkolоnkirin birоneke gelк Kurd ya bi dewranaye. Birоneke kur e, ku heta roja оroyоn jо dixebite, dкse, disewite, derman lк nayк. Sikeke bкamintyк ya neqence di hindava hev da, ji dilк evdкn Kurd dernayк. Dereweke bк pкsоre, ku li nav mejыya da cо girtye, rкyкn rast ы qelet tev li hev kirye, nahкle Kurd ji nav gкjgerоnga dоrokо derкn ы rоya xweye rast bivоnin“.

A, li vк tangк ez ne bi hogerк xweyо ezоz ra me. Derman, melhema kewgirtina wк birоnк heye ы hatye dоtinк. Ew зкbыna Herкma Kurdistanк ы rкvabirya wк ye, ku weke dewletekк tк dоtinк.

Зerxa rкvabirya civaka Kurdо ji destк dagerkiran, ku sebebкn tыjkirina dijminatyк yкn bingehоn bыn, navbera besкn gelк Kurd e cuda-cuda da li ser binaxa olк, ketye destк kurdan bi xwe, destк rкvabirya Kurdistana Basыr, ku bi zarк Serokк vк Herema Kurdistanк Mesы d Barzanо her wa vк fikirк, vк gotinк tekrar, dubare dike: “ КzdI kurdкn resenin”.

Meremк me ronakbоrкn Kurd gotо ew be, ku em bikaribin vк mantalоtк nava mejыyк Kurdкn musulman ы кzdо da зк bikin: rкz ы hurmet, tolкrans himberо dоn, ola hev da ы li ser bingeha wк yekк ы ya yekоtо, wekehevbыna зanda ruhо hevra nкzоkbыna civakкn Kurdкn musulman ы кzdо hetanо warekо, gava ewana оdо bi зevкn olк li hev mкze nekin, lк bi parastina olкn xwe hev wek merivкn ji nijadekк, ji xыn ы qinкtekк, wek xыsk ы birкn, wek gelк me dibкje, temк dк ы bavк. Eva yeka wк rк li ber dijminкn gelк Kurd, azayо ы serbixwebna wо bigre yкn ku her wa hewl dane ы оro jо hewl didin dutоretyк, bкtifaqyк ы hetanо dijminatyк bixin navbera Kurdкn ji olкn cihк-cihк, ku deshiletdarya xwe li ser Kurdistanк biparкzin. Lк bi bawarya min hatina rojekк зкbыna yekоtya gelк me ser bingeheke rast ы saxlem ya miletyк, nijadiyк dыr nоne ber ku kefоldarо ы bingeha wк yekк girкdaye зкbыna Kurdistaneke yekgirtо ra, li kо derк зerxa rкvabirya civaka kurdо wк ne ku destк dijminк wк, lк destк Kurda bi xwe dabe. Eger em bi vк helwestк bala xwe bidin kitкba Eskerк Boyоk emк bibоnin, ku gava ew bibe mal ы milkк hemы xwendevanкn Kurd, wк bi helwesta xudanк xwe ya rast xizmeteke kivs bike ji bona nкzоkbыna wк roja kovana dilк hemы Kurdan ы Esker bi xwe jо.

Her зiqasо jо derheqa ola кzdоtyк ы dоroka Kurdкn кzdо da angor gelek lкkolоn hatine bi cоanоnк, lк ev kitкba Eskerк Boyоk bi babet ы naveroka xwe va gotineke nыye, eger em dikarin bi vо awayо jо bкjin, nava кzdоzanyк da. Belк ew lкkolоneke zanyaryк ya ser asta bilinde.

Dewya dewyк min dixwest зi bigotta. Min pir caran ji devк cоwanкn Kurdкn кzdо, nemazк yкn ji Yekоtya Sovyкtк ya berк ev gotinкn bi awayк gazinan bihоstye: Zanebыnкn me li ser dоroka me Kurdк кzdо ы olк pir xizanin ы bi ser da jо kitкbeke usa li ber destк me nakeve, ku em bi xwendina wк ser wк dоrokк ы olк agahdar bibin. Ez dikarim bi bawarya tam ы temam wan cоwanкn me yкn dilsoz ы welatparкz ra bкjim: vк kitкba mamistк xwe Eskerк Boyоk bixunin ы ew xizanyк bi giranо ji navк rabe. Lк ji bona menfeta gelк me, hatina pкsоroja wк ya ges, ku me besa wк kir, pкwiste, ku cоwanкn Kurdкn musulman jо vк kitкbк bixыnin.

Serkanо: Buroya Kurdо, Bruksel