ZANAYК MEZIN Ы BI NAV Ы DENG – DR. XELОL CINDО RESO
Xanna Omerxalо
Dr. Xelоl Cindо Raso – ulmdarк bi nav ы deng e, zandarк zef bas di warк zanbыna кzdоyatо da ye. Nav-ы-dengк Dr. Xelоl Cindо belayо nava temamоya кzidоya da bыye, her wisa di nava zandarо ы rosendоriya Kurdо da jо wek ulimdarekо eyane. Ew wek sкxekо zane ы dоnnasekо eyan tк hesabк nava кzdоxanк da. Emekк wо pir ы zefe nava belavkirin ы xweyоkirina ulmк dоnк кzidоyatоyк da. Karkirinкn Dr. Xelоlк Cindо nava derecкn lкkolоntiya dоnк кzidоyatоyк da gelek in ы pirqоmet in.
Ew ji sala 1995 heta оro jо serokк “Merkeza Кzdоyan li Dervey Welatк” da ye li bajarк Hanovкrк, ji sala 1996 rкdaktorк mezinк rojnama “Roj” e. Dr. Xelоl Cindо sala 1952 li qeza Seyxanк da (Mosul/Irak) ji dayka xwe bыye. Ew bi xwe ji malbatekо Sкx tк, Sкxк Sкxisina (Adanо). Pistо xilaskirina medresa xwe li Sкyxanк da, ewо ji sala 1970-1974 к li Zaningeha Bexdayк besк ziman ы edebiyata kurdо xilas kiriye, her li gel зend zimanкn din jо xundin, wek оngilоzо ы farisо ы erebо. Pistо ew 4-5 sala mamostayо li hinek medresкn Mosul dike, tоrora rijкma Saddam nahкle ew li ser karк xwe berdewam be, ew mecbur dibe kar ы mala xwe bi cоh bihкle ы here nav rоza pкsmergehкn Kurdistanк ы зar sala (1980-1983) nav soresa Kurdan dijо rijкma Saddam bimоne. Dr. Xelоl Cindо ji ber egera nexwesiya зavan ji Kurdistanк der dikeve ы li sala 1984 к diзe Sofia/Bulgaristanк ы dema salekк dixune ы dоploma zanyariyкn (ulmк) siyasо li wir distоne. Pasк jо li sala 1985 к diзe Pragк/(Зкkо) ы li wir hem dibe serokк (Komela Xundekarкn Kurd li Europa – KSSE) heta sala 1991 к ы hem xwendina xwe ya bilind ji sala 1986 к li Оnоstоtuta rojhelatnasiyк ы sыnda li Zanоngeha Зalis li Pragк da doktora xwe li ser tarоxк hemduniyayк зкkiriye ы 1/10/1990 к оmtihana xwe dike ы doktora distоne.
Dr. Xelоl Cindо li ser dоnк кzdоyatо ji sala 1969 ы sunda mijыl dibe ы sal bi sal zanebыna xwe ы fikrкn xwe hыr ы kыr dike ы me jо sa dike bi babet ы pirtыkкn teze ы heta niha 5 kitкbкn wо hatine зapkirinк. Bi heqо bк gotin, Sкx Xelоl nek tenк zanyarekо pir zana ы navdar e, lк belк merоkо xкrxwez ы besоr e ы bi dilekо paqij e, merоkо geleki miletparкz u weletparкz e!
Xanna Omerxalо: Malbata We ji kо devera Kurdistana Оraqк tк? Bi kerema xwe, Hыn dikarin ji mera hivekо behsa jоyana xwe li welat da bikin.
Dr. Xelоl Raso: Кzоdxane deverek zev mezine li Kurdistana Оraqк, ew ji dы besan pкk tк: yek dibкjinк Welatsкx, li wкderк jо зend parзe hene, yк mezin Qeza Sкyxane, deverek din jо heye dibкjinк Baskк Sкxa, ji wкderк dest pк diken, Mam Reshan, Mahad, Bкtnar, Museka, Muqiblк, Mahmudan, Cerwana, Baqesra,..htd. ev dikevin rojhelata qeza Sкxa. Besк diduwк Welatsкx ji rojava ы jкriya rojava ya Qeza Sкxa tк, li vir gundкn: Bкristek, Кsiyan, Baedir (ciyк Mоrgehк), pasк rojavayк deverк кzоdiya berdewam dike ы dibкjinк: “Ber bin” ы “Binkend”, ev gundкn Кzidiya tк hene: Gabara, Nisкrо, Carahо, Xorizan, Karsafan, Bozan, Bкban, Sкxkan, Sirкcka, Nifкrо, Doxata, Xatara ы heta digehe ser ava mezin (Dicla-Tiger), li wir gundк Babоr ы Cegana ы Misirfк. Ji wкderк dоsa bo rojavayк jorо diзо, ew jо deverкd кzоdiyane, ser bi Dohuk ы Zaxoyк. Gundкt here mezin li wir evin: komelgeha Sariya, Xanik, di van herdu komelgehanda gist gundкd Кzidiya lк top kirine. Besк diduwк Кzоdxanк bi navк зiyayк Singalк tк naskirin ы 120 km. dikeve rojavaya bacarк Musil. Singal berк ji 163-169 gundкt Кzidiya pкk dihat, rijкma Saddam tevaya wan gundan li ser 13 komelgeha top kiri bыn ы niha Кzidо bi tкnк di nav wan her sкzdeh cihan da dimоnin. Li Singalк bi tenк 250-300 hezar Кzidо dijоn, anku piraniya Кzidiyan li wir dimоnin.
Ez bi xo ji Welatsex im, ji Sкxan im. Navк gundк me Bкristek e, kal u bavк me li wкderк dijоyan. Eґreba sala 1946-1947 gundк me ji me standin, hingк ez tune bыm dinк da. Pasк em зыbыn gundк din – gundк Cerwana, kоderк ez bыm sala 1952. Ew gund kevnere, wкderк sekreke mezin heye ы bi xetк Mоxо (bismarо) nivоsоye. Helbet gund da Kiristiyan (Asыrian) ы ezdо bыne, ewana ji qebоla Tоyarо bыn, зa hevala bыn. Dыman-axa – axayк gundо bы, serokк esоrк Dыmiliya bы – кzоdо bы. Ew axayekо gelek bash bы. Ez kiзkok bыm, lк tк bоra min зa bas bы. Medrese li gundк me tunebы. 4-5 km. dыr bы, li gundк Mamresa da bы, ы dayоka min ez hil didan pista xo, her roj di birim medresк li gundк Mamresa. Hingо em feqоr bк зare bыn, zivistana sol nebыn bikоn lingк xo, me зermк ga ы зкleka, yan jо зыpк tayirк tirimpкla (ereba) dikir kalik ы li zivistanк dikirin lingк xo, da em di qurкda ne mоnin. Belк bi vо corо, bi vо halо, pкnc sala (1958-1963) ji gundк Cerwana ez diзom Mamresa li medresк bixunim. Nayк bоra min, hingк min rojekк medresa xo hкlabe, ez jк sunda ketibim.
Bi tenк yek Mamostayк me bы, navк wо Cemil Eswed bы. Ewо gelek hez ji min dikir, ez xundkarekо zоrek bыm ы xirabо min ne dikirin. Wкderк min medresa xo xilas kir. Tк bоra min, kengк baran dihat jо ez her roj diзыm medresк.
Ez ji maleke Sкxim, Sкxк Sкxsin. Kesek divкje, ku xundin nebase, gune ye, lк bavк min mirovekо dоndar bы, ы digot medrese base, ewо ez sandim medresк ы negot: ez sкxim ы ez naxwazim kurк xo bisоnim ber mektebк. Li sala 1961 к sorisa Kurdistana Оraqк dest pк kir, li sala 1963 к rewsa Kurdistanк gelek nexos bы, ne her leskerк Оraqк wо demо li Kurda dixist, belkо leskerк Sыriya jо sala 1963 к hat ket nav Kurdistanк, зete ы merivкd hukumetк ji hinek Kurdan ketin gundк me Cerwana. Me gundк xo berda ы em ji wкderк hatine gundк Bкtnarк. Ew 3-4 km. dikete xwarо gundк Cerwana. Ji wкder jо ez diзыm medresa Mem Resa, (ew tenк bu ji gundо diзы). Sыnda min medresa xo, sinfa (kilasa) 7, 8, 9, her wisa 10,11, ы 13 jо li bacarк Кsivnк , merkeza qeza Sкxan temam kir. Li sala 1969 к. Salк 70 ez зыme zankoyк li Bexdayк ы зend sala min wкderк xunda xo li ser ziman ы edeb ы dоroka kurdо xund.
Mamostayкt me (doktorкt me) berabкhtir Rыssоya da xilas kiri bыn, mоna Dr. Marыf Xiznedar, Dr. Оzadоn Mustefa Resыl, Dr. Ihsan Fыwad, Dr. Kawоs Qeftan, Dr. Faxriya. Ewan prof: Qenatк Kurdoyоv ы Prof. Sakir Muhoyan jо ы gelekкd din nas dikirin. Ewan mamostayкd me hinк bi rкka wan ciwamкra Кzidо nas kiri bыn, ji ber wк yekк jо ewan gelek xatir ы hurmeta me di girt ы em hand an li ser кzidiyatiyк binvоsin. Ez bawer dikim xundina me li besк Kurdо ы nas kirina wan doktorкt hкja, зavкt me vekirin ы em palvedan xo-xo li ser dоnо Кzidiya binvоsin. Jiyana Zanоngehк jiyanek teye bы, dinyayek teze bы ji me ra. Jiyanek xos bы ji aliyк dinyayо ы civatо, hem di warк nivоsоnк da.
Xanna Omerxalо: Sкxк min, lк кzidiyкn Kurdistanк Оraqк jоyana xwe зawa derbaz dikirin, halк wan зawa bы?
Dr. Xelоl Raso: Tevaya кzidiya di belengaz bыn, em yek ji wan malкt belengaz bыn. Jiyana me gelek зetin bы. Babк min, dayоka min, birayekо min hebы, emrк xudк kiriye. Zarokкt diya min ne di man, emrк xo dikirin. Birayekо min mezintir hebы, li gel 3 xыskк min.ы niha ew sк xыsik li welat mane. Me gelek mirоd hene. Mirоdкt me ji esоra Korkorkiyane, hindik jо esоra Xettarо ne, helbet jо esоrк Hekkarо jо mirоdкt me hene.
Kengк ez biзыk bыm bavк min, ez li gel xo hildidam, di birime nava mirоda. Qet ji bоra min naзe, ew xatira mezin ji bo sкxк xo di girtin: зawa Xudк hatiyк mala wana. Qedr ы qоmetekо zef mezin digirtin. Cil ы tist ji minra dikirin…htd. Min gelek feqоrо dоtiye, lк belк her ji zarokо da min zilim ы zordestо qebul ne dikir. Ez bi fikir ы sere xo herо dewlemend bыm, bi serbilindо dijiyam ы dayоk ы bab ы bira ы xыskкt min pir hiz ji min di kirin. Bas tк bоra min, hemы gundiyкt me jо hez ji min di kirin. Diyare ew hez kirine jо bы kok ы binyat, ez her basiya bikem ы xo ji karкt xirab dыr kem. Ez bawer di kem, mal mirov tкda dijоt, gundк tкda mezin di bit (nav Кzidiya), heval ы dost ы xelkк vкra ra dibe ы dan ы standinк vкra dike, civata tкda ra dibe, 60%, hek ne bitir, ji binemaya fikirк mirovan dirыst diken. Ew binemayо li gel mirov di mоnin ы gelek bi zehmet yek di karit jк rizgar bit! Wо demо Кzоdо gelek dоndar bыn ы paqij bыn. Dan ы standin di nava hemыkan da bi paqijо derbas di bы.
Pistо min zanko li Bexdayк xilas kirо, hukumetк ez birine eskeriyк. Hingк rijкma Saddam li ser hukum bы. Ez ne li gel hukumetк bыm, anku ne endamк parta wan bыm, ez nefо kirim, ez birim derek here dыr dam, ez ji ordigeha Bexdayк (Tacо), birim havкtim gundк (Dоlman), qesra havоnк ya rehmetо Mustfa Barzaniyк nemir, li nкzоk зiyк Зoman ы Qesir ы Makos. Ez li Dоlman jо ne hкlam, belkо havкtim ser serк зiyayekо bilind beranberо зiyayк Sekran! Belк dоsa xos bы! Sal ы nоvкt xo min qetandin, ы pistо hingк ez bыme mamosta. Ewil ez dыr xistim, havкtim nav eґreba ы dы sala ez wur mam. Hukыmeta Bees (parta Saddam) dixwest weki ez bibim hevalк wan, lк ez ne li gel wan bыm ы ez mejbыr bыm sala 1980 biзim nav rкzкt soresa Kurdistanк ы bibim pкsmergeh heta dawiya 1983, yenо 4 sala mam wek pкsmergeh Kurdistanк. Hingк nexosоyek li зavк min peyda bы, ez зыme Sыriyк ы Bыlxariya, operatssion зкkirin ы pasк ez dubare vegeryam Kurdistanк ы karк nivоsоnк ы xebata din min kir. Nexosоya зavк min carek dо destpкkir ы ez dubare vegeriyam Sыriyк. Hingк jо ez hatime Bыlxariya bo cara dыwan. Li Bыlxariya 1984 min diploma xo xilas kir ser zanistкt polоtоkк. Sunda li 1985 ez hatime Pragк/Зкxoslovakiya. Wкderк mam ы karek zef min kir; li wкderк ez bыme serokк (Komela Xundkarкt Kurd li Europa. -KSSE-) Ew ne tenк li Pragк da hebы, lк 12 saxкt wк li dewletкt Europa da hebы ы Rыssiya da jо saxek hebы (Moskovк da), li Brоtaniya, Poloniya, Hingariya, Fransa, Оtaliya, Yonan,..htd. Xundina xo ya bilind jо min xund heta 1991 min xilas kir. Dissкrtatsiya xo li ser dоroka kurdо teze min зкkir. Li wкderк min xizmetek gelek gelek mezin bo xebata kurdо kir: min basdarо di gelek kongerкsa da kir li welatкt dine, mina: Russiya,. Korкya Bakыr, Kыba, Qubrыs (Cyprus) Kоpr, van ciha ы gelekкt dо ez зomк ы min ы hevalкt xo beringarо ji mafк gelк Kurd dikir. Li sala 1988 demк rijкma Saddam bacarк Helebce kоmyabaran kirin li 16 meha sк, min ы gelek Kurdкt me li Pragк, me hкrоs bire ser Balyozxana Оraqк ы ewan em dan ber gullet risasa, belк kes ji me ne hat kustin. Sыnda hukumeta Зкkoslofakiya hingк li gel me Kurda sekinо ы dы yan sк ji taqimк Balyozxana Оraqк derxistin, sandin Оraqк. Ez bi van tistan serbilind im!
Vо wextо jо min derheqa Кzоdiya dinivisand. Pistо xundina xo min temam kirо (1991), doktora xo зк kir ы pistо “Free Zone” зк bы ы min karо bы herime Kurdistanк. Ы pistо 12 sal, ez ji malbata xo qut bыm, min 12 sala jin ы zarokкt xo ne dоti bыn, (ji sala 1980), min li Dohukк carek dо ew dоtin ы em bi hevra hatine Зкka, Praga. Kar li Pragк tinebы, ez mecbur bыm wкder li meha Adarк 1992 bi cо bihкlim ы bкm Elmaniya wek penaber. Ы heta nuhы jо em vira dimоnin. Berк em li bacarк Einbeck da diman ы 2001 em hatine Goettingen.
Hewa ez hatime Elmaniya jо, dikarim bкjim, mirov dikare bitir xebatк biket, min ser кzоdiya nivоsin berdewam kiri bыn. Kitкba xo li ser zanоna heqоqeta dоyanetк кzоdiya bi erebо 1994 ы pкda ы pisti hingк jо dоsa dы kitкbкt biзыk li ser dua ы dirozge зк kirin.
Li 24.12.1995 me bingehek зкkiriye bi navк (Bingeha Кzоdiya li Dervey Welat. -КZiA-) Ez tev Dr. Pоr Mamo Osman, tev Abы Serbest, Sкx Esmet, Hыseyn Merґan ы gelek din. kongrк ewil me dest pк kir ы medresк dоnо bo zarokк кzоdо me зкkirin. Govara “Roj” heta jimara 12 derxist. Pоr Mamo Osman rкdaktor bы ы ez xudan ы berpirsк wк bыm.
Pistо hingо Mekкnzо serokк para Оrannasо bы li Geottingen, ez hatim cem ы min gotк, ku dinivоsim ser Кzоdiya, heke bikarim bixevitim tev we, le ew got na, cо tine. Pasк Prof. Fоlоp Kreyenbroek min ra name sand ew hatiye Goettingen ы bыye serokк para Оrannasiyк, ez hatim cem ы min bi wо ra dest bi kar kir ы ji sala 1997 bыm mamostayк zimanк kurdо. Sыnda me herduka li sala 1999 dest bi projкyк ser edebк dоniyк devkо li cem Кzidiya kir bo demк sк sala. Vк mehк kitкb derkeve. Pistо ew projк temam bы, dоsa meha 11 sala 2002 projк dыyк me dest pк kir, derheqa зawa кzоdо dоroka xo nas dikin. Ew jо nыka temam bыye. Me оda dest pк kiriye kitкb binivоsin.
Xanna Omerxalо: Ez dizanim, ku babet ы kitкbкn We gelek pir in. Hыn dikarin, bi kerema xwe, зend giliya ji mera bкjin derheqa xebatк xwe da.
Dr. Xelоl Raso: Bi rasti, her ji sala 1969/70 min dest bi karк nivоsоnк kirоye. Li zankoyк da bitir mecal hebы ы min zef nivоsо. Doktorкt me, bi taybet Dr. Marыf Xiznedar ы Dr. Оzadоn Mustefa Resul, zef herоkariya me kirin. Serbest Bamernо, ku hingо li Bexdayк berpirsк berperк rojnama Hawkarо bы, gelek harоkariya min bi taybet kir ы ez han dam bo nivоsоnк ы bi taybet li ser Кzidiya. Her babetekо min nivоsо ba, evо ciwamкrо ji min ra belav dikir. Wisa em ketim meydana rosenbоriyк, hкdо-hкdо jо me babet li ser Кzidiya belav kirin. Hingо Кzidо kыvо bыn, me nikar bы zef binivоsin. Belк demк me li zankoyк tкkeliya xelkк dо kir, me dоt em Кzidо ne kкmtir in ji ereba (wek Musilman) ы Kiristiyana. Me got: lazime em tistekо bikin ы binivоsin. Em li destpкkк sк kes bыn: Heyderк Nezamо, Pir Xidir Silкman ы ez. Me dest bi nivоsоna kirin. Xelkк gelek derheqa Кzidiya ji me di pirsо ы me nikar bы bersiva wan bidin, ji ber wк yekк jо em xebitоn zaniyariya li ser кzidiyatiyк kom bikin ы babetкt kurt binivоsоn ы belav bikin. Wextк em зo bыn Bexdayк, wek li pкsiyк da diyar kirо, Serbest Bamarnо hebы, ew hingк berpirsк yek ji berperк rojnama “Hawkarо” bы (Bexdayк da bi kurdо derdikeft). Ewо ciwamкrо bi rastо gelek alоkarо ji min ra dikir. Her оnо me tistek belav dikir. Hem li ser кzоdоtiyк, hem li ser kurdewarоyк. Goverek dо jо bi navк “Beyan” hebы bi zimanк kurdо dihat wesandin, yek dо bi navк “Rojк Kurdistan” (bi erebо), yek dо bi navк “Rousenbоrк Nыyк”. “El turath al shaґbо” ser kultыrк mкllо. Derheqa кzоdiya me di van tev rojname ы govara da belav dikir. Ew ciwamкrо (Serbest Bamernо) bк sоnor me ra alоkarо dikir. Tistek min nenivоsiye, wekо ewо belav ne kiribit. Demк ez esker jо bыm, dоsa nivоsоnкt min ne sekinоn ы berdewam min ji wan ra di sandin.
Min ы Pоr Xidir Silкman dest bi kom kirina qewl ы beyta kir. Ciwamкrк Babк Sкx (Sкx Hecо Оsmaоl), hezar rehmкt Xudк li ser giyanк wо bin, ku babк Babк Sкxк naha ye, ewо zef alоkariya me dikir. Me dizоva qewl ы beytкt dоnк Кzidiya kom dikirin. Em зыyоne nik Babк Gavan, (Sкx Heso) li gundк Bapоrк, her wisa зыyоne nik Sкx Evdel, Sкxк Sкsimsa li gundк Bozan, зыyоn cem Pоr Elо, pоrк pоr Bыwal li Кsivnк ы gelekкt din, navк wan temama nayкn bоra min. Min ы Pоr Xidir, ew kitкba ewil da зap kir. “Hinek tкkstкd ayоnк кzdiya” ew kitкb me зe kir; 24 saet em hev bыn ы ew kitкba xo зк kir. Me ew destnivоsa xo li sala 1978 bi Bexdayк nik “Korо zanyarо Kurd” (Scientific organization). Li gori qanыna Оraqк pisporek heye gereke bкje ew kitкb hкja ye bкte зap kirinк yan na. Sadiq Beheddоn; nivоskarekо nav ы deng ji bacarк Amкdiyк, ew hati bы destnоsan kirin wek pisporк kitкba me. Ewо, Xudк jк razо bыyо, kitкba me bi rengekо zef bas ы bilind nirxandi bы. Kitкb sala 1979 hat зap kirinк. Helbet, wek min gotо te, hкsta di nava кzdоya da zef hebыn, digotin ku guneye kesek derheqa кzdоyatо bizanbibe. Ewana dijо me sekinоn, lк rosenbоrк me li gel me bыn. Babк Sкx li gel me bы. Wesandina kitкba me li wо demк nazik da ы li bin sоbera rihкma Saddam da, mоna soresek mezin bы bona Кzdiya ы bona musulman (Kurda). Ewк kitкbк aliyekо rengоn ji Kultur ы Kelepurк Kurdкt кzidо xoya kir. Ez dikarim bкjim Kurdкt rosenbоrкt musulman bitir ji кzоdiya kкfa wan bi wesandinda kitкba me hat! Ewan bitir ew kitкb ji xora kirоn. Demк kitкb derkeftо, kurdekо musulmanо welatparкz bi navк Sebrо Botanо, hezar rehmкt Xudк li ser giyanк wо bin, ji Bexdayк hat Кsivnо cem me. Ewо 470 km. qut kiri bыn, heta bкt min ы pоr Xidir bibоnit. Ewо em nas nedikirin, ы mala me jо nizanbы li kоjan taxкye, hat, got: “We karek mezin kirоye, ji keyfada ez ji Bexdayк hatime pоroziya we bikim!”
Hingо rкjоma Beesо li ser hukum bы, ew mirovкt nehez, ez bкjim, gelek jк кzidо bыn, kaxez bo hukumetк bilind kirin, gotinк xudanкt kitкb derxistоn dijminк we ne! Ewan kitкba xo bi kurdо nivоsоne ы dixwezin dijо siyaseta hukыmetк bisekinin. Pistо hingк jо aliyк hukыmetк emir derkeft, ku ev kitкba keftо bazarк, bкt kisandin ы gereke bкn sewtandin! Kitкb hat qedexe kirin ы em jо li gor wк fermanк gereke bкn kustin yan zкndanо kirin! Ez li Bexdayк da bыm ы yekо musulman ji gundк me bi navк (Remezan Kirso) li (Korо Zaniyarо Kurd) kar dikir, zы got min: „Tu зi dikо vira, xкre?!” Ewо got emrк hukыmetк derketiye kitкba we ji bazarк bк kisandin ы hыn jо bкn girtin! Pistо hingк ez derkeftim.
Xanna Omerxalо: Ewa kitкba We yо ewlin bы, ne wisa? Lк kitкbкn din kengк hatine зap kirinк ы derheqa зi da bыn?
Dr. Xelоl Raso: Raste, eva kitкba me ya ewil bы. Wextк ez derkeftim Europayк, ew dissкrtatsоyon “Bizava Rizgarexwazоya Nistimanоya Kurdistan li Basыrк Kurdistanк sala 1939-1968” kitкba min dыyк bы. Ew li sala 1994 li Swкdкn hatiye зap kirinк bi zimanк eґrebо. Kitкba sк ya ser ,,Ber bi Zanоna Heqоqeta Dоnк Кzdоya,, li sala1998 wek yek kitкb li Swкdкn hatiye зap kirine. Kitкba зara, here giring ы min damekо dirкj li gel derbas kiriye “Perin ji Edebк Dоnк Кzidоyan” parк I ы II, li Duhokк da sala 2004к hatiye зap kirinк. Eve berhemк xebateke dirкj ы praktоk bы ji nivоsarкt ser Кzidiya ы kom kirina qewil, beyt, dua ы babetкt din. Di van herdы bergкt kitкbк da 157 tкkist tкda hene ji qewl ы beyt ы qesоda. Hined bo cara ewil hatine зap kirin, hined jо na. Gelek derokк (mкtodк) nы min vekirоne, зawa mirov bikare tкkistкt Кzidiya bixыne ы tк bigihet, anku bizane кzidiyatо зi ye. Hined tistк nы, tоorekо nы min dоyar kiriye. Ez bawer dikim, heta nuhы jо nivоskarкt Кzidiya wisa dizanin, yan wisa hisкb diken, ku qewlк Zebunк Meksыr yan qewlк Efirandina Dinyayк, koka felsefa peyda bыna dоnк ы xulyaqete, lк belк di kitкba xo ya teze da, helbet pistо vekolоnek dыr ы kыr, ez wк encamк ku (Qewlк Serк mergк) kok ы binоmayк felsefa dinк кzоdiya ye. Ev wek tоyoriyek nы di kitкba dawоda min pкsxistiye. Heke ew tоyoriya min durust derkevit, ku ew “Behra” di qewla da, navк wк hatо, bi bоr ы baweriya min mebest ы raman jк zikк dayоkк ye! Xelkк fikir nedikir ew зi ye. Dewir ы zemanк berк Dayоk gelek giring bы, zarok bi tenк bi wк dihatin nas kirinк, hingк bab ne yо diyar bы. Demк zarok зк dibы, mirovкt wо dewrо ne di zanоn, ew зawa зк bыye ы ji kur hatiye! Belkо bi tenк ewan dizanо ew ji zigк dayikк der dikeve. Ewan wisa hisкb dikir ew zig Behrek terо ye, belк ji kоderк hatiye, ewan ne dizanо! Tenк zane ji wк Behrк (zigк dayоkк) зк bыye. Li cem Saristaniyкt (Civilization) berк, mоna: Somerо, Babilon, Farґeunо li Egyptian,…htd., her wisa li cem dоnкt kevin, mоna: Cuhu, Hindos, Zerdestо, Kiristiyan, Musulman,…htd., bawerо felsefa wan li ser wк yekк hatiye ava kirine ku dinya av (Behir) bыye ы hemк tist ji wк (Berк) зк bыye. Felsefa dоnк Кzidiyan jо wк yekк dibкje. Heke tоoriya min di kitкba xo da gotо, ku ew (Behir)a dinya ы xulyaqet jк peyda bыyо, (Zigк dayikк — malapicuk) bк, ewe dк ramanek nы li ser tоorоyкt berк zкde bike! Di Qewla da, her gotinekк, ramanek xo, meґniya xo heye. Di kitкba xo da, min ev vekolоn dest nоsan kiriye. Kitкba din ya sesan jо tev prof. Kreyenbroek ы bi zimanк оngкlоzо niha li (Berlin)к di bin зap kirinк daye ы li meha kanuna yekк/ Dezemberк 2005 wк derkeve bazarк.
Tistк niha li ber destк min, dы destnivоsкt hevalekо nivоskarin, (ku kurкt wо dane Dr. Raso), ez ji babк wan ra зap bikem. Herdы desnivоs yкt (Ehmed Mella Xelil)in, ew bi xo li sala 2003 hate kustin. Ew bi xo Kurdк musulman e, li medresк jо heta sala 8 xundiye, lк kitкbek hкja ы berketо li ser кzоdiya bi zimanк erebо nivоsоye. Ewо salкt derbas bыyо gelek babetкt bi nirix li ser кzоdiya nivоsоne. Navк kitкba wо: “Min Ezerbayjan ila Lalish” (Ji Ezerbaydjanк heta Lalisк). Besк duwan jо vekolоnin li ser зend tкkistкt dоnк Кzidiya. Min ew herdы destnivоsкt wо kirine yek kitкb ы ez li ser kar dikem. Ew nivоskar jо diyanetк кzdiya ji diyanetк Оndo-Оranо hisкb dike ы dibкje: dоyanetк Majusо binemaya dоnк кzidiyane ы ew dоn kevintirin ji dоnк Zerdestо ye. Belк eve karк niha li ber destк mine.
Zarokкt wо zani bыn kы dan ы standina me li gel babк wan gelek bas bы, ji ber wк yekк ewan destnivоsкt rehmetiyк babк xo dan min ы zanоn wekо ezк ji wan ra зap bikim. Niha min hemu xilas kiriye, belк nкrоn ы hinek serrast kirin ы vekolоnкt xo yкt taybet, min xwar da nivоsоne. Ez bawer dikem ew kitкb jо, wк bi corekо zanistо derkeve ы zaniyarкt ser dоnк Кzidiya wк dewlemend bike. Her wisa ezк pкsgotinк jо jкra binivоsim. Wek xizmetek ы sozdarо bo wо ciwamкrо (Ahmed Mela Xelоl), ezк vк kitкbк jкra зap bikim.
Xanna Omerxalо: Кzidiyatо ji we ra зiye, hыn зawa ewк nas di kin? Gelo, bi texmоna We, merо dikare hоnо кzdоyatiyк be yan jо ew gere xыnк wо da be?
Dr. Xelоl Raso: Кzdо gelek vк pirsк ji min diken. Ez bi xo mirovekо vekirо ы lкbralim, lк rкz ы hurmeta min ji bo hemы dоndarо, ji dil dоndar bit, heye. Heke ez bкjim: Dоnк min ji hemы dоnк din bastire, ewa tisteki gelekо sase. Ez ne bi rкkкt wisa hisk li dоn dinкrim. Кzdоyatо bona min bi dereca yekк nasnameye! Кzdiyatо ji aliyк duwan ve urf ы edete, traditsоyone. Kesek li dinк da bк nasname, bк urf ы adet nоne. Heta li cem girupкt heywana jо adatкt wan hene, ji ber wк yekк jо, dоn ew nasnameye, ankы tu bixwazо yan ne xwazо, tu endamк civatekкyо, pкwiste tu hurmeta wк civatк bigirо, helbet li hкre da mirov li gel tistкt base, ne li gel yкt xirabe. Ji aliyek dо ve, ez wisa dibоnim her dоnek, ji bo her kesekо wekо “Kotan” ы wek ,,zкndanekкye,, wek dоwarekо serim ы tirsкye! Ne her kesekо li ser dоnekо bк hijmartin, mana wк ewe, ew mirov seda sed baweriyк bi wо dоnо di оne. Ne xкr, gelek tist di nava dоn da hene mirova bawerо pк nоne, belк ew mecbur dibit bк deng bibit! Ew mirov serim diket yan ditirsit ji gotinкt civatк ы mecbыr dibit di nav wо dоwarк serim ы tirsк da bimоne. Mesele gelek simbкlкt xo dirкj diken, yan rengк sоn li xo nakin, ne wek ewan bawerо pк heye, belkо ew dоwarekо serim ы tirsк ye. Di her dоnekо da gelek adetкt xirab ы pasketо hene, gereke rкforim ji bo wan bкn kirin. Ez ne li gel baweriyк me, ku dоn xыnк da ye. Hemы ji dayоka xo dibin, u tu kengк radibо tu ne ziman dizanо, ne dоn nas dikо, tu hкdо-hкdо mezin dibо. Tu hкdо-hкdо ji dк ы bavкt xo fкr dibо. Dor berк mirov tкda dijоt, wо dоnо nоsanк mirov diket. Ew fкrbыne. Ew traditsоyone, Sкx ы Pоr tкn, dк ы babк mirov dibкjin: «Here destк wan maз bike!» tu fкr dibо. Ew nasname ye, erf ы edet in. Ew оd ы erefatкt bi zarokо li gel te tкn kirin, dibin besek (parek) ji jоyana te. Mirov nikarit, yan ez nikarim, zы-zы jк derkevin ы ewan bi hкlim. Li cem кzоdiya hined tistкt komelatо ы dоnо tкkilhev bыne. Tistekо wisa оdкal ы bastir nоne bi hemы dоnк din. Hemы tist wek heve, ne kкmtire! Hemы bi dinyaya din (dinyaya em nabоnin)ve girкdaye. Her dоnek bi nкrоna xo dibоne, lк diyanetк кzоdiye gelek tistкt pozоtоv hene. Rolк jinк cem me, qedir ы qоmetekо bastir ji cem musulman heye. Dоnк кzidiya fikir ы nкrоnкt dоnкt din bitir qebыl diket. Qirkirina bi hezareta ji кzidiya bi destк оslamк, lк кzdо di ser hindк ra hinek babзakкt wan rкz ы hurmetк didetк. Sur ы keremat cem кzdоya heye. Dibe, ku ew keremat here cem kesek din, bisulman bit, Kiristiyan bit. Кzdо bi rкz ы hurmet ewan dibоnin, loma jо navк Muhemed ы Оsa ы Zakariya… nava qewlк me da tк. Cem me pкxember tune, зimkо girкdana nкva mirov Кzidо ы xaliqк wо heye. Kengк em dua dikin, tenк di binк mala xoda dikin. Nоsan nakin, na bкjin: xelkino, werin binкrin va ez mirovekо dоndarin, heke tu dоndarо, tu ji xo ra dindarо, зima tu dixwazо serк xelkк din gкj bikо, yan minetк xo li wan bikо! Ew qebыl kirina dоyanetк din nisanк zef kevnariya dоne. Berк babзakкt her gundekо hebыn, niha jо кzоdо Tuwafкt wan her sal pоroz dikin. Mirov bi кzdоyatо dikare serim jк neke! Xкr ы ser felsefa dоnк me da tevgirкdayоne. „Aqil wekоlк Xudк ye“ li ser erd Кzdо dibкjin. Tu bi xo dizanо basо зi ye ы xirabо зi ye. Зima dк tu karкt xo yкt xirab havкjо ser milк tistekо din?!
Xanna Omerxalо: Lк merоyк кzidо gere bi зi cыreyо be, bi texmоna We?
Dr. Xelоl Raso: Ez bawer dikim, mileta, girupкt mirovan fikirкt dоn, dоn, ji xo ra зк kirine, ne wek beruvajо. Aqil tacк zкrоne di serк mirovan da. Ew aqilкye destur ы qanыn ji merivan ra danоn. Dоn girкdaye bi cо ы dem ы grыpкt mirovan ra. Кzdо komeke ji nasname, erf ы edet, ы htd. Кzdо gereke her tistekо bas biket, harоkaryк wо dоnк xo biket. Dоn ne bi rengк dervaye, anku yek bкt simbкlкt xo dirкj kit, yan cilkкt sipо li xo kit, em bкjin: ev mirovekо Кzidiye! Dоn kirdare, dоn (mirovк dоndar) ewe xelkк naxepоne, ы here giring, mirovк кzоd ne yк dы rы bit, li cem te xeberekк bкje ы li pas te xebereke dо bкje! Divк mirovк Кzidо ne tirse, xкrxwaz be, dilpakij be…htd., lк mixabin, piraniya кzdiyк me dы rыne, loma jо em heta niha jо pкsnakevin. Ew tistкt xirab ku dikeve dоnк me da, serok ы rкber ы dоndarкt lкbok ji xo ra xistine nava dоn. Berк tкkstкt wisa di nava dоn da tune ne bыn. Heta ji aliyк heram bыna zewacк di nava hinek tebeqada, berк ne wisa bы. Tistкt nы keftin nava dоn ы roja оro ewana bыne astang ы problкm di rкka кtidiyan da, bi taybet berк teze! Gelek cara dibihоsо, dibкjin: gereke tu vк ы vк nekо, ew bona dоne me nabe! Ew mirovк van xebera dibкje xelkк din, di dilк xo da ewо jо bawerо bк nоne, ne li gele, lк divкje: erк wisa ye? Eva pasketina meye, lк heye. Bк deng bо bastire yan sas bкjо bastire?! Зкtire ewe mirov ne heqiya, sasiya qebul neke ы li ser wan bк deng nebe! Ez hкvоdarim hemы кzоdо xundevan bin, xundevanо kilоla pкsketinкye. Ronayо pкlкt terоyк winda dike, belkо hingо pкseroja Кzidiya ges bibe ы gelek sasкt me кzdоya rabin! Heta rкform nekeftine dоyanetк кzdоya, emк pasketо bimоnin!
Xanna Omerxalо: Sкxк min, ez benо, rкforim wek зо ы boy зо?
Dr. Xelоl Raso: Projek di serк min da ye derheqa rкforim nava civata кzdiya. Зawa gerek bikin. Yek ji wan min berо mehekк gotarek belav kir, tкda diyar kir divк зawa civata Кzidiya meclisa wan bкt ava kirin. Min tкda diyar kiriye sоstкmк Mоr ne tisteki dоnоye, belkо sоstкmekо civilоye. Demк berк, di зerxк duwanzdк da, 7 Mоrgehкt кzоdоya hebыn, ew sоstкm wо demо ne ye dоnоyк bы. Mоrgehкt кzidiya pistо зona Sкx Hesen kurк Sкx Adiyк duwк neman. Demк Mоrgeh nemоne, ji xo Mоr namоne. Mоrк Helebк nemaye, Mоrк Singalк nemaye, Mоrк Zozana nemaye, Mоrк Herоrк nemaye,…htd., зima niha bi tenк Mоrк Sкxan maye? Herзende Mоrк Sкxan jо li зerxк 12 ji binemal ы ucaxa Adaniya bы, зima niha bi tenк ew Mоrк Sкxan maye ы ji ucaxa Qataniyкye?! (Civata Кzdiya ya Ruhanо) ya durust ji van kesan pкk tк: Pкsоmam, Mоr Hec, Sкxк Wezоr, Sкxк Sкx Simayоlо Enzelо, Pоrк Оsibiya, Koзekк Basоk ы Behzanк. Evana endamкt meclisкne. Ev tist jо ez li gorо ew mirovкt bi Sema Sкx Adо ya yek rкzо, ra dibin xoya dikim. Ew Semaya dы rкzо ku 14 kes besdariyк tкda dikin, ew ne duruste, ew tistek tezeye, rumetanкye, heta hinek kes dilgоr nebin! Mоr Hec di Sema yek rкzо da, temsоla mala Mоra dike, ewк (Tac ы Hil) di ber xo diket ы li pкsiya hemuwanda disekine, ew feqоrekо bi Xerqeye ы Serderiyк Mala Sкxк ye, ew temsоla Sкx Adо diket.
Gereke оro meclоsek din зк bit, di wк meclоsк da; ji bilо ewan her heft kesкt berк me gotоn zana ы rosenbоrкt кzоdiya, mezinкt dilsoz ы xudan behre, belbet Mоr jо dк yek ji wan bit, ne merce serok bit! Ev meclisк dк ji bo kar ы barк dinyayк ы karк poletоkо ы civakо bit di nav кzidiya da. Berо зend salan, dоsa me daxwaz kir Komоtek yan Meclisek wisa ji bo кzidiyкt dervey welat; Almaniya ы Rыssiya, ev Komоte bi kar ы barкt кzidiyкt dervey welat wк rabe. Ew Meclisa li Оraqк jо зк dibe, dк di navbera (Meclisa Ruhaniya Кzidiya) ы Komоta (Meclisa) dervey welat girкdanкt xo bike. Em di dixwazin dоn ы siyaset ji hev cuda bit; bila (Meclisa Ruhanо) karк xo yк dоnо bike ы herdы Meclisкt din, karк xo yк dinyayо ы siyasо ы civakо bike. Helbet gelek rкformкt din jо gereke bкn kirin, bi taybet ji aliyк zewaca genc ы qоza li welat ы dervey welat. Gerek зavek bi tebeqatкt nav кzidiya da bкt xusandin (meyzandin), her wisa bizanоn ы pirsк ji xo bikоn: erк gotinкt (sкx, pоr, merebо; hosta, yar ы bira, feqоr,…htd.) berо Sкx Adо зк bыne, yan ewо зк kirine? Bi ramanek din: erк ev nav, navкt dоnоne, yan navкt dinyayоne demк Sкx Hesen kurк Sкx Adiyк duwк xwastо pistо mamк xo Sкx Adо kurк Misafir, binyata sоstemк dewletekк danк, peyda bыne?!… Belк rкforim van pirsa ы gelekкt din digire. Bк guman, ev guhartin jо, bкyо rosenbоr ы aqilmend ы disozкt кzidiya, ewкt di xwazin кzidiyatо berdewam be – bi ser nakeve.
Xanna Omerxalо: Niha Almaniyк da, kоderк Hыn dimоnin, кzdо gelek in. Pevgirкdana We tev geleka jо heye ы xurt e. Gelo Hыn зi dibкjin, зо guhastin ketine ser jоyana wana da ы зо guhastin dikevin nava dоn da? Bi texmоna We, зi gere bк kirinк boy xweyоkirina кzdоyatоyк?
Dr. Xelоl Raso: Hemы Кzidо, кzdоyatо bi hev ra girкdayоne! Cыdayо wisa tine кzidо kоderк be. Hemы bi yek va girкdayоne, heke rкformek зк bк, gerek hemы кzdоya bigire. Ew Кzidiyкt ku di Elmaniyк da dijоn, gelek guhastin dikevin ser jiyana wana civakо ы dоnо. Helbet кzdоyкt Rыssiya jо, зunke ew beramberк dы kыltыrкt cыda ne; kыlturк Rojavayо ы Eurыpayо, bi xirabо ы basiya xo ve, ы kыlturк me yк rojhelatо, dоsa bi xirabо ы basiya xove. Кzоdо nikarin beranberк vо kыltыrк Almaniyк bisekinin. Mirov, bi taybet zarok ы genc, nikarin xo li ber program ы propogandкt di TV ы Cоnema ы rojname ы belavok ы di mektebкt Elmaniya (Europa da), her wisa tistк rojane li ser cade ы bazara da di hкt dоtin ы belav kirin, bigire. Sibe ew zarok ы ew genc zimanк dayоka xo jо bоr ke, кdо ew bitir ji kыltыr, urf ы adetк bab ы kalan, ji dоnк xo dыr dikeve. Wekо ziman nema, ew meriv nikare tкkstк xo yк dоnо bixыnо. Tu bixwazо ы nexwazо, hкdо-hкdо ji wо kыltыrк xo dыr dibо. Belkо bi tenк bizanо ku tu кzdо yо, ы bitir! Lк ew зi ye, nizane. Belkо em bikarin hinekк ewк hundabыnк pas bi кxin, derengо kin, ew jо bi зкkirina komel ы saziyкt кzdоya. Ewa pкngaveke ku кzidо bo зend sala zкde bimоnin. Wekо rкform зк ne bin, her em bihкlin ew tыxub ы sоnor bimоnin, bi baweriya min, em zirarek mezin wк biden ы li ser nemana xo mor dikin (di nivоsin). Gereke hinek sivikkirin зк bin ы bi nermо, ne bi hiskatо li gelek tistan binкrin! Bi durustо, ew tist nabe, neyкn qebыl kirinк
Gereke tebeqa heftк zewacк зкbit; heke sibк yekо sкx, yan yekо pоr, yan yekо mirоd, ne ji tebeqa xo zewacо, ez bas dibоnim ew wek кzidо bimоnin, ji кzidiyatiyк ne кn derxistin, bila ewк di kevin nav tebeqa heftк ji yek ы du bi zewicin. Heke li dinya dо (axretк) mehkeme ы hisкb hebe, bila hinк Xudк ы Tawisо Melek ы Xudanкt кzidiya cezayк bidin ber wо, yan wк. Heke evо merivо (jin yan zilam) ev ,,guneh,, li gor destura dоnк кzidiyan bi askira ы ber зavк dinк kir, bi hezarata кzidо hene bi dizоve karкt wisa ы xirabtir dikin ы xelik ewan bi кzidiyкt bas nas dikin!! Kоjan кzidоtire: yк bi askira bike, yan yк bi dizоve?.. Lazime hindek nexosiya jо qebыl bikоn. Divк di demк binкrоn, зawa dem bi rкve di here, yan ya girintir bizanоn kоjan di qazanc ы perjewendiya berdewam bыna кzidiyan dane. Heke ne wisa be, ez bawer dikim, demekк kurt кzidiyкt Europa hкdо-hкdо dк winda bin. Кzdоyкt me yкn Europa rкxistinкt кzdiya gereke li ser wк yekк bisekinin. Her bacerekо malк кzidiya bкn зк kirin. Кzdо bi cо va girкdayоne. Hemы me кk Lalis heye. Кzidо hemы nikarin herin Lalisк. Gereke her bajerekо Qub bкn ava kirin. Ewa bona кzоdiyкt me giring e. Zarok ewan bivоnin ы pirs bikin, eva зi ye ы кzdо kк ne? Ew dawet зк dikin ы diзin кk ы dы dibоnin, karкt base ы кzidiya bi hevra girк dide.
Heke ew komоta зк bыn, ji bingehкt кzidоya зк bin, problкm зк bыn, ewana berpirsyar bin. Heke yekо кzidiyк xo bi rosenbоr nas bike, gereke ew rolekо mezin bilezоne, gereke bibe ronkayо ы зira di rкka кzidiya da, li ser rosenbоriya xo berdewam bibe. Ev tistкd ilmо, em dikarin tev bistexilin. Tu, mesele, sed gкnc dikarо bisekinоnо ы кzdоyatо bidо nas kirin, ez jо dikarim, her kes mala xo da dikare. Xыndina xo xizmeta кzdiya bikin.
Xanna Omerxalо: Sкxк min, Hыn dizanin, ku gelek kurdк misilman, kal-ы-bavк wan кzdо bыne, niha jо dixwezin vegerin ser dоnк kalkкn xwe – ser кzdоyatо. Hыn зi dibкjin: wekо кzdо wana qebыl kin ы hijmara кzdо zкde be, зкtir e yan na? Hergк belк, wк hingк ewana kоjan tebeqк da gere bкne qebыlkirinк?
Dr. Xelоl Raso: Gelek bas e. Ы ewana jо gere bкn qebыl kirin bi vк tebeqк zewacк da ya ku me gotо tebeqa heftк.
Xanna Omerxalо: Hыn dibкjin, ku кzdоyatо berо ola Zerdest jо bыye, ne wisa?
Dr. Xelоl Raso: Kengк em Оraqк da bыne, me rind jо nas nedikir кzdоyatо зi ye. Gelek kкfa me dihat, ku tistek nоvк Zerdestо ы Кzdоyatiyк da hebe, зimkо Zerdestо dоneke li hemы dinк tк nas kirin ы navdar e. Em di geriyan tenк bкjin: dоnк me wek Zerdestiya bы. Salкd 1970-da derheqa tistek wekhev nоvк кzdоyatiyк ы Zerdestо min jо nоvоsiye. Lк pistо kengк зevк me hinekк vebыn, ez gehistim wк baweriyк, ku diyanetк кzidоyan ne ji dоnк Zerdestо derketiye. Bo mоnak eydкt (cejin) кzоdiya ы zerdestiya ne wek hevin. Raste, tistкt mоna hev jо hene. Pasо – min diyar kirо, ez gihоstim wк encamк, ku dоne me ji Zedestо kevintir e, lк pasк jо xelkкt din, hinek urf ы edetкt din jо di nav кzidiyatiyкda hatine qebыl kirine. Ew vekolоn hкsta nehatiye temam kirinк. Kevintir e, ez bawerim. Geleka nivоsоye ku Zerdest gotina „Daeva-yasna“ hingк bo кzdiya gotiye. Anku kengк Zerdestо dоnк dewletк bыye, xelik ы grupкt li зiyaya da, di jiyan ы xudawendкt sirustк ,,tebоyet,, оbadet di kirin, nehatin felsefa Zerdestо, qebыl bikin, evana Zedest jкra got „Daeva-yasna“, anku ew kesкt оbadeta Devil dikin! Hкdо hкdо ew gotina „Daeva-yasna“ bы „Dasin“. Niha jо divкjin „Duhoka desiniya“, yan jо ciyayeki Mizuriya heye dibкjinк “ciyayк Dasin”, ankы кzоdо nabкjin xo em ,,Dasкnо,, ne, belkо ewa gotinekо Zerdestо bы, bo wan grupa got, yкt pк diyanetк wо neзыne. Eva belgayeke кzоdо, heke ew Dasinо bin yк Zerdest nav lк kir, ы ez bawerim, ew in, berк zerdestоya bыne. Berк wisa bы; bo her diyardayкt tebоyetк Xudanк wо hebы: xudawendк Ba ы baran hкbы, yк Roj ы Heyvк hebы, yк tofana, yк nexosiya,..htd., gelek tistкt dinyayк da diqewimоn, berк jо hebыye nava miletкt Оndo-Europayо, da ev bawerо hebыn, anku em dikarin bкjin: кzdо kevintir ji zerdestо yк.
Heke кzdо zerdestо bana, ji wana qut bibыn, dк carekк me navк Zerdest di nкva tкkstкt кzdоya da bidоta! Dк qewilо кzidiya navк wо anо ba! Li gorо felsefa wо (Zerdest) dы hкz/qewat li dinк hene: Ahыra-Mazda ы Angra-Mainyы, ankы xкr ы ser cыda ne. Lк cem кzdоya xкr ы ser bi hev ra ne, di yekva girкdayоne ne, eve wк ramanк di gehоne ku кzidоyatо ne dоnekо Dыalоsm e. Xala sisiyan ku cыda bыna me ы Zerdestiya xoya dike ewe, кzоdо mirоyк xo bi qewl ы dua dibin erdк dikin, gor dikin, lк Zerdestо mirоnкt xo dibine ciyк teybet heta teyr ы heywan bixon, yan jо bi agir di sojin, зawa li cem Zerdestiyкt Hindistanк. Ewa xalek gelek balkкse ы cыdaye nava herdы dоna da. Berк wisa bыye, lк niha na. Xala din ya cuda bыnк ewe Zerdestо qurbaniya na din, ew heywana na kujin, ser jк kirina heywana li cem wana tistekо guneye, lк li cem кzоdiya qurbanоdan koka dоnк wan da ye. Qurbanо diden, pez serjкdikin ы tenк Eyda Xidir Nebо ы Xidir Eylas nakin. Cem me кzidiya heywanк wek: Dыpisk, Mar ы Pisоk ы gelekкt dо di pоrozin, yan bкjоn hurmeta xo heye, lк li cem zerdestоya ewana heywanкt zirar ы pоs in.
Xalek din ya cuda bыnк (Rojо girtin)e, li cem Zerdestiya nabк mirov xo birsо biket, ankы rojiya bigirit. Divк mirov sк зar cara xwarinк bixot, wekо rind kar bikin, rojо girtin зк nabe cem wana, tu nikarо bixevitо. Cem кzdiya jо rojоgirtin rolekо mezin dilezоn. Xala dоya here giring ewe; heke кzdо zerdestо buna, her malek кzidiya dк kitкba (Zкnd Avкsta) yan (Gata) hebыna! Lк kitкbкt me hene bi navк Meshefa Res ы Celwa. Em kevintir in ji wо dоyanetо.
Xanna Omerxalо: Ez ji We zef razоme ы bi dil ы can di karк We de serkeftinк hк mezin dixwazim.
Dr. Xelоl Raso: Zor sipas dikim her serketо bо.
Kanыna кkк, 2005. Gцttingen
You must be logged in to post a comment Login
Leave a Reply
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
